10 ciekawostek o Koloseum
10 ciekawostek o Koloseum to post w którym przewodniczki po Rzymie Jowita Ludwikiewicz i Iwona Chmielewska przedstawiają 10 ciekawych faktów na temat największego i najsłynniejszego amfiteatru świata – Amfiteatru Flawiuszów. Możecie też zobaczyć filmik o Koloseum który nakręciłyśmy. Zapraszamy na Youtube…Kliknij tutaj.
1. Czy wiesz ze Koloseum to nie jest jego prawidłowa nazwa?
Gdybyśmy w starożytnym Rzymie zapytali o drogę do Koloseum to nikt nie wiedziałby gdzie chcemy dojść. W czasach antycznych budynek ten bowiem był znany jako amfiteatr Flawiuszów.
Amfiteatr jest to budowla w kształcie elipsy powstała przez połączenie dwóch teatrów półeliptycznych w jedną całość.
Natomiast Flawiusze to dynastia, która władała Rzymem między 69 a 96 rokiem naszej ery. Głową i założycielem dynastii był cesarz Wespazjan mający dwóch synów Tytusa i Domicjana i wszyscy ci trzej cesarze przyczynili się do powstania tego monumentu.
2. Dlaczego zatem my nazywamy ten budynek Koloseum?
W starożytności nieopodal Koloseum stał ponad 30 metrowy, odlany z pozłacanego brązu posąg przedstawiający boga słońca Heliosa. Rzymianie pospolicie przezywali ten posąg „kolosem”. Po jego przetopieniu (prawdopodobnie w średniowieczu – dokładna data nie jest znana) nazwa przeszła na znajdujący się nieopodal amfiteatr, który od tego czasu był nazywany Koloseum.
3. Zanim powstało Koloseum znajdowało się tutaj potężne sztuczne jezioro?
Przed dojściem do władzy wspomnianej dynastii Flawiuszów, w Rzymie władzę sprawował cesarz Neron. Podczas jego rządów w 64 roku naszej ery wybuchł pożar który zniszczył prawie 2/3 miasta.
Neron niesłusznie oskarżony o podpalenie, winę zrzuca na chrześcijan a na ruinach zniszczonych przez ogień dzielnic wznosi swój pałac później przezwany Domus Aurea (Złoty Dom). Pałac rozciągał się na wzgórzach dziś przylegających do Koloseum na przestrzeni kilkudziesięciu hektarów. W jego centrum było potężne sztuczne jezioro zasilane wodą z akweduktu ”Acqua Claudia”.
Zloty Dom został odkryty przez przypadek w XV wieku i natychmiast stal się miejscem licznych „pielgrzymek” artystów epoki renesansu, między innymi Rafaela Santiego. Dzięki dekadom prac konserwatorskich dziś część tych pomieszczeń jest dostępna dla zwiedzających.
4. Skąd pozyskano fundusze na budowę Koloseum?
W 70 roku naszej ery Rzymianie tłumią powstanie żydowskie w Jerozolimie a przy okazji grabią i doszczętnie niszczą drugą Świątynię, po której do dziś pozostała jedynie Ściana Płaczu.
Na czele armii tłumiącej powstanie Żydów stał generał Tytus (syn cesarza Wespazjana). Wracając do Rzymu, przywozi ze sobą oprócz mnóstwa jeńców wojennych również skarb z okradzionej świątyni. Część z tych łupów zostaje przeznaczona na budowę Koloseum, natomiast pozostała część miedzy innymi złota menora zostaje wystawiona w Świątyni Pokoju na Forum Pokoju, jako symbol odniesionego nad Żydami triumfu.
Sam łup z Jerozolimy nie wystarczył jednakże aby wznieść amfiteatr. Aby dokończyć budowę amfiteatru, cesarz Wespazjan nałożył na obywateli Rzymu nowe podatki, w tym między innymi opodatkował oddawanie moczu w toaletach publicznych. Kiedy jego syn Tytus zakwestionował to obciążenie uważając, że nie jest ono moralne, cesarz Wespazjan odpowiedział synowi słynnymi słowami „Pecunia non olet” – Pieniądz nie śmierdzi. Od tego momentu, po dziś dzień rzymskie toalety publiczne są przezywane „Wespazjanami”.
5. Kiedy nastąpiła inauguracja Koloseum?
Niestety cesarz Wespazjan nie doczekał zakończenia prac budowlanych. Umiera w 79 roku a umierając wypowiada inne słynne słowa „Chyba niebawem stanę się bogiem”. Władzę po nim przejmuje jego najstarszy syn Tytus, który w 80 roku dokonuje inauguracji amfiteatru.
W tym momencie Koloseum nie było jeszcze całkowicie ukończone. Brakowało w nim jeszcze ostatniego piętra i podziemi. Dlaczego zatem budynek został otwarty przed czasem?
Odpowiedzi należy szukać w wybuchu Wezuwiusza w 79 roku. Ludzie zaczynają plotkować o tym, że katastrofa jest wynikiem gniewu bogów niezadowolonych z ogłoszenia Tytusa cesarzem. Aby odwrócić uwagę publiczną i zaskarbić sobie przychylność ludu, Tytus szybko organizuje huczną inauguracje największego amfiteatru świata.
Inauguracja trwała około 100 dni. Z kronik starożytnych autorów wynika iż piasek, którym była pokryta arena amfiteatru miał kolor czerwony – od krwi zwierząt i gladiatorów, którzy tam zginęli. Po uroczystym otwarciu, Koloseum zostaje zamknięte na kolejne kilka lat aby dokończyć jego budowę.
6. Czy wiesz ze dookoła Koloseum powstało „miasteczko” na wzór którego my obecnie budujemy wioski olimpijskie?
Dzisiaj, do wschodniej części Koloseum przylega bardzo gęsto zagospodarowana dzielnica. Wszystkie kamienice, które tam stoją powstały na ruinach budynków, które w starożytności służyły jako zaplecze logistyczne amfiteatru. Były tam rzeźnia, szpital, kostnica i oczywiście koszary gladiatorów.
W latach 30 XX wieku, w trakcie budowy miejskiego urzędu skarbowego odkryto ruiny największych koszarów gladiatorskich – Ludus Magnus. Koszary miały kształt miniaturowego amfiteatru mogącego pomieścić setki gladiatorów i aż 1200 widzów.
Kilka lat po odkryciu koszar na archeologów czekała kolejna niespodzianka. W 1939 roku odkryto bowiem ukryte przejście, które niegdyś łączyło koszary z Koloseum. To tym przejściem gladiatorzy przedostawali się do podziemi amfiteatru gdzie oczekiwali swojej kolejki do wyjścia na arenę. Przejście to jest dzisiaj częściowo udostępnione dla zwiedzających.
7. Dlaczego nad arkadami znajdują się cyfry rzymskie i ciekawe drogowskazy a nad oknami ostatniej kondygnacji wypustniki?
Wstęp do Koloseum był gratis ponieważ igrzyska miały służyć zdobyciu poklasku i przychylności ludu zgodnie z powiedzeniem – „panem ed circensem” czyli „chleba i igrzysk”.
Jednakowoż, aby móc wejść do amfiteatru trzeba było posiadać bilet, którym była płytka wykonana z metalu lub kamienia. Na bilecie wyryty był numer wejścia znajdujący się nad każdą arkadą. Arkady prowadziły na dane piętro a widzowie zasiadali według przynależności do danej klasy społecznej.
Na igrzyska do Koloseum przychodzili nie tylko mieszkańcy Rzymu ale również „turyści” którzy przyjeżdżali do Rzymu tylko po to aby je zobaczyć. Kiedy igrzyska dobiegały końca ludzie ci nie bardzo wiedzieli gdzie mogą udać aby kontynuować zabawę. Dlatego w łukach Koloseum zostały wyryte ciekawe „drogowskazy” mające kształt męskiego przyrodzenia. Wskazywały one dzielnicę Suburra gdzie znajdowały się słynne lupanare czyli domu publiczne.
Natomiast wypustniki nad oknami ostatniej kondygnacji były częścią konstrukcji zadaszenia amfiteatru zwanego „velarium”. Zadaszenie było rozciągane nad miejscami siedzącymi aby chroniło widzów przed żarem rzymskiego słońca. Rozciąganie zadaszenia było skomplikowane i zajmowali się tym marynarze rzymskiej floty z Capo Miseno.
8. Czy wiesz że w Koloseum już były windy.
Pod areną znajdowały się dwa poziomy pomieszczeń gospodarczych, które zostały wzniesione kilka lat po inauguracji amfiteatru. Znajdowały się tam klatki z dzikimi zwierzętami i pomieszczenia dla gladiatorów ale co ciekawsze w podziemiach tych Rzymianie wybudowali windy/dźwignie, które były uruchamiane silą mięśni setek niewolników. Windy służyły do wypuszczania na arenę przywiezionych z najdalszych zakątków imperium dzikich zwierząt. Były to tak zwane efekty specjalne tamtejszych czasów. Zwierzęta wyskakiwały w różnych miejscach areny i wprawiały w grozę siedzącą dookoła publiczność.
9. Czy wiesz że zanim powstało Koloseum walki gladiatorów odbywały się na Forum Romanum.
Pierwsze wzmianki o walkach gladiatorów w Rzymie pochodzą polowy III wieku przed naszą erą.
Początkowo walki miały charakter religijny, stanowiły część ceremonii pogrzebowych ważnych obywateli ale z czasem przerodziły się w rozrywkę.
Przez wiele wieków Rzym nie posiadał stałego miejsca przeznaczonego na takowe spektakle dlatego też odbywały się one na Forum Romanum. Dookoła prostokątnego placu ustawiano drewniane ławy a na kamiennej posadzce walczyli gladiatorzy; często na śmierć i życie.
Pierwszy amfiteatr drewniany powstał dopiero w 29 roku przed naszą erą na polecenie konsula Statliusa Taurusa. Znajdował się on na Polu Marsowym. Niestety uległ zniszczeniu podczas wielkiego pożaru Rzymu w 64 roku naszej ery. Dopiero kilka lat później Rzymianie wybudowali największy murowany amfiteatr świata – Amfiteatr Flawiuszów.
10. W Koloseum walczyły również kobiety.
Świadczy o tym pochodząca z Halikarnasu (współczesnego Bodrum) płaskorzeźba przedstawiająca dwie walczące ze sobą kobiety o imionach Amazon i Achilla. Płaskorzeźba upamiętnia zwolnienie ze służby tych kobiet po zakończonym pojedynku. Dzieło należy do kolekcji zbiorów British muzeum i to ono zainspirowało pisarza Russella Whitfiedla do napisania książki; mocno sfabularyzowanej powieści zatytułowanej „Gladiatorka”. Serdecznie polecam Wam lekturę tej książki.
Kobiety zwykle walczyły z obnażonym torsem aby jeszcze bardziej podniecić chętną mocnych wrażeń publiczność. Walczyły przeciwko innym kobietom lub karłom. Ich pojedynki były egzotyczne i rzadko spotykane. Służyły przede wszystkim do urozmaicenia spektakli.
Obecnie Koloseum jest jedynym z europejskich monumentów wpisanych na listę 7 nowych cudów świata i co roku przyciąga miliony turystów. Jeśli chcecie zwiedzić Koloseum i jeszcze lepiej poznać jego historie to zapraszamy do skorzystania naszych usług. Skonsultuj naszą ofertę tras turystycznych przez Rzym.
